علائم کلی کمبود عناصر غذایی
نکته1- بطورکلی، علائم کمبود عناصر غذایی متحرک داخل گیاه مانند نیتروژن در برگهای پایین و علائم کمبود عناصر غیرمتحرک مانند آهن در برگهای جوان و انتهایی گیاه ظاهر میشود.
نکته 2- ممکن است علائم کمبود چند عنصر غذایی مشابه هم باشد و تشخیص نوع کمبود نیاز به تخصص و تجربه کافی دارد.
نکته 3- شایعترین علامتی که در اثر کمبود عناصر غذایی رخ میدهد، زردی برگها است. این زردی میتواند در اثر عوامل محیطی دیگر مانند تنش خشکی و یا هجوم نماتدها به ریشه نیز اتفاق افتد.
4- هر عاملی که رشد ریشه را محدود کند مانند کمبود آب، خاک سفت و حمله آفات میتواند باعث بروز کمبود عناصر غذایی شود، چرا که در چنین شرایطی ریشهها قادر نیستند عناصر مورد نیاز گیاه را از خاک دریافت کنند.
5- در صورت کمبود چند عنصر غذایی، ممکن است تشخیص علایم کمبود برای یک عنصر میسر نباشد.
علایم کمبود انواع مواد غذایی در مراحل مختلف رشدی ذرت | عنصر |
برگهاي پیر از قسمت نوك شروع به زرد شدن کرده و در امتداد رگبرگ میانی به شکلV پیش میرود. کاهش رشد و کوتاه شدن و زردي بافتهاي گیاه دیگر علایم میباشد. | ازت |
قرمز شدن لبه برگها، نکروزه شدن برگهاي پیرتر همراه با توقف رشد، تأخیر در ظهور ریشکها و تأخیر در رسیدگی از علایم مهم کمبود فسفر در ذرت است. در حالت کمبود شدید، برگها سبز تیره مایل به بنفش شده و برخی نقاط نکروزه نمایان میشود. همچنین، ساقه، دمبرگ و سطح زیرین برگها نیز ارغوانی رنگ شده، خوشهها کوچک میشوند و دانهها نامنظم میرسند. در شرایط کمبود شدید فسفر، درخشندگی آبی-خاکستري در برگها، کوتولگی و کوتاه ماندن گیاه و کاهش سرعت رشد دیده میشود. | فسفر |
در صورت کمبود پتاسیم برگها نسبتاً دراز و چروکیده شده و خطوط زرد طولی در زیر برگ ظاهر میشود. شروع کمبود پتاسیم به طور معمول به وسیلۀ کلروز حاشیهاي برگها آغاز میشود. برگها سوخته و قهوهاي شده، خوشهها کوچک باقیمانده و دانه تشکیل نمیشود. بعضی از این برگها نکروز حاشیهاي نشان میدهند. در شرایط پیشرفتۀ کمبود، نکروز در فضاهاي بین رگبرگی، رگبرگ اصلی همراه با کلروز بین رگبرگی ایجاد میگردد. رگبرگها سبز باقی میماند و برگها پیچیده و دندانهدار میشوند. | پتاسیم |
کمبود آهن به صورت راهراه در برگ ظاهر شده که رگبرگها سبز و فواصل بین آنها زرد است. عمدهترین علامت کمبود آهن، شروع کلروز بین رگبرگی از سمت خارج جوانترین برگهاست که به سمت داخل پیش میرود و در پایان، تمام سطح برگ سفید میشود. | آهن |
کمبود منگنز تعداد دانه در بلال را کاهش میدهد. توقف رشد و کلروز بین رگبرگی در برگهاي جوان و ظهور نقاط قهوهاي رنگ روي حاشیه برگهاي جوان نیز نشانه کمبود منگنز است. کمبود منگنز موجب بیرنگ شدن ساقه و برگ گیاه میشود. زردي بین رگبرگی در برگهاي پیرتر و لکههاي سفید بین رگبرگی و همچنین بافت مردگی در لبهها و نوك برگهاي مسن به وجود میآید. | منگنز |
رشد گیاه کاهش یافته، کوتولگی به وجود آمده و میزان تولید دانه کم میشود. گیاهان مبتلا به کمبود، داراي ظاهري جارویی هستند، زیرا فاصله میان گرههاي بالایی زیاد نمیشود. در اثر کمبود آن نقاط مرده کوچکی روي برگها ظاهر میگردد. این کمبود در اثر تنش خشکی، تشدید میشود. | بور |
در مراحل اولیه برگهاي جوانتر زرد شده و سطح بالایی برگهاي بالغ، به صورت سوراخ سوراخ در میآید. همچنین مخروطی شکل شدن برگها در اثر کمبود روي رایج است. همچنانکه کمبود پیشرفت میکند، این علایم به صورت نکروز شدید بین رگبرگی ظاهر میشود، اما رگبرگ اصلی مانند مواقع ترمیم کمبود آهن، سبز باقی میماند. علایم عمومی کمبود روي به صورت توقف رشد، کم شدن فاصله میان گرهها و در نتیجه پیدایش حالت پنجهاي در برگها، کچلی بلال و پر نشدن انتهاي آن است. اگر گیاه ذرت دچار کمبود روي شود، نوارهاي کلروز روي برگ ایجاد شده و برگها پیچ خورده میشوند. | روی |
در صورت کمبود مس، رشد گیاه کاهش یافته، برگها زرد و پژمرده میشوند. کمبود ابتدا در برگها ظاهر شده، ساقه سفید، برگها باریک و پیچیده شده و دمبرگ آنها به سمت پائین خم میشود و فاصله بین گرهها کوتاهتر از حالت عادي میگردد. زردي عمومی گیاه، سوختگی و پیچیدگی نوك برگها و ظهور رنگ سبز کمرنگ در برگهاي جوان نیز دیده میشود. برگهاي تازه بالغ شده ظاهري مشبک از خود نشان میدهند. رگبرگهاي سبز همراه با مناطق سفید شده تا خاکستري مایل به سفید دیده میشوند. برخی برگها، نقاط تو خالی نکروزه داشته نشان داده و تمایل به خمیدن به سمت پائین دارند. کمبود مس روي گل دادن و تلقیح اثر میگذارد و انتهاي بلالها خالی میماند. | مس |